Από τα σημεία αναφοράς της περιήγησης ενός ανήσυχου επισκέπτη στον πολύπαθο ορεινό όγκο του Γράμμου, δεν μπορεί να λείπει η Κοτύλη... Η Νέα Κοτύλη η οποία και κατοικείται, είναι ορατή από πολλά σημεία του οροπεδίου της Καστοριάς και γνωστή στους περισσότερους. Αναρωτηθήκατε όμως που μπορεί να βρίσκεται το παλιό χωριό;

Ένα από τα πολλά μυστικά του βουνού, ένα ακόμη πονεμένο μυστικό, που κρύβεται κάπου ανάμεσα στις αμέτρητες πλαγιές του τόπου μας. Είναι το χωριό Κοτύλη που εγκαταλείφθηκε πλήρως και "αργοσβήνει" εδώ και πολλές δεκαετίες, ως ένας σιωπηλός μάρτυρας μίας μελανής περιόδου στην ιστορία της Ελλάδας...

Είχαμε ακούσει αρκετές ιστορίες για τον παλιό οικισμό της Κοτύλης και δεν μπορούσαμε παρά να βάλουμε στο πρόγραμμα μας μία τέτοια περιήγηση, στα ιστορικά μυστικά του Γράμμου. Κινούμενοι από Καστοριά, λίγο μετά τη Νέα Κοτύλη και κοντά στη διασταύρωση για Κυψέλη, συναντάμε στα δεξιά μας έναν χωματόδρομο. Η παλιά Κοτύλη, βρίσκεται σε μικρή απόσταση δύο χιλιομέτρων από την άσφαλτο. Η θέα του ερημωμένου χωριού, μας έφερε στο μυαλό διάφορες εικόνες του παρελθόντος...

Από την μία η ήσυχη ζωή δίπλα στην φύση και με φόντο τις επιβλητικές κορυφές του Γράμμου και από την άλλη εικόνες πολέμου και μίσους, εικόνες κυνηγών και κυνηγημένων. Οικογένειες που ξεριζώθηκαν, σπίτια που έκλεισαν, αδέρφια που σφάχτηκαν μεταξύ τους... Kαι οι πιο τραγικές φιγούρες μετά το τέλος των δεινών ήταν αυτοί που δεν έφταιξαν σε τίποτα. Πλέον, από το χωριό σώζεται αυτούσια μονάχα η εκκλησία που είναι αφιέρωμενη στον Άγιο Γεώργιο. Οι Κοτυλιώτες μέχρι και σήμερα μαζεύονται ανήμερα της γιορτής του Αγίου για να τιμήσουν την εκκλησία, δίπλα από τα γκρεμισμένα σπίτια των οικογενειών τους.

Ο εφιάλτης του εμφυλίου πολέμου που κορυφώθηκε στα βουνά Βίτσι και Γράμμος ήταν αυτός που ανάγκασε τους κατοίκους της Κοτύλης να αφήσουν τις ζωές και τις περιουσίες τους πίσω, να μετεγκατασταθούν και να αναζητήσουν ένα πιο ασφαλές και σίγουρο αύριο.

Οι ζωές των Κοτυλιωτών δείχνουν να ήταν απλές και ήσυχες. Σε πολύ μεγάλο υψόμετρο (στα 1200 μέτρα) τα πέτρινα σπίτια, άλλα μισογκρεμισμένα και αλλά κατεστραμμένα ολοσχερώς, έρχονται σε αρμονία με το φυσικό τοπίο και αυτά είναι το τελευταίο στοιχείο που απέμεινε για να θυμίζει τις δραστηριότητες των ανθρώπων πριν από 50, και πλέον, χρόνια. Η τακτική στην κατασκευή των σπιτιών δείχνει να είναι κοινή για όλα και να εστιάζει περισσότερο στην πρακτικότητα αλλά και την αντιμετώπιση των καιρικών συνθηκών παρά στον καλλωπισμό.

Τα μισογκρεμισμένα ντουβάρια του χωριού, με όλη την ιστορία που κουβαλούν επάνω τους, διαλαλούν μέσα από την σιωπή τους πως το μίσος και ο πόλεμος δεν οδηγούν πουθενά. Και ειδικά όταν μιλάμε για έναν πόλεμο μεταξύ αδερφών όπως ο εμφύλιος...

Από εκεί πήραμε τον δρόμο της επιστροφής και λίγο πριν τη Νέα Κοτύλη στρίψαμε αριστερά, προς την τοποθεσία "Χάρος" που δεσπόζει ακριβώς πάνω από το παλιό χωριό και... σου κόβει την ανάσα! Ήταν ο δεύτερος χωματόδρομος που συναντήσαμε, μετά από αυτόν που οδηγεί στο χωριό, για να συνειδητοποιήσουμε ότι η τοποθεσία αυτή δεν ονομάστηκε τυχαία Χάρος. Τα "παιχνίδια" της φύσης μέσα από την διάβρωση του εδάφους δημιούργησαν ένα υπέροχο φυσικό μπαλκόνι με μία θέα χωρίς προηγούμενο!

Ούτε αυτή η τοποθεσία υστερεί από ιστορία, αντιθέτως σφίζει από μύθους και στενάχωρες ιστορίες. Κάποιοι δικαίως την αποκαλούν "σύγχρονο Ζάλογγο" καθώς οι διηγήσεις λένε πως από εδώ πηδήξαν προς τον θάνατο διάφοροι πολεμιστές, όταν κατά τον πόλεμο βρέθηκαν σε αδιέξοδο. Παλαιότερα, και πριν ακόμα οι θλιβερές ιστορίες στοιχειώσουν τον Χάρο, μία από τις αγαπημένες ασχολίες των πιτσιρικάδων του χωριού ήταν το να ανεβαίνουν μέχρι εκεί και να αγναντεύουν το απέραντο πράσινο του Γράμμου... Και όσο και αν οι ιστορίες ξεθώριασαν και τα μαλλιά των πιτσιρικάδων άσπρισαν, ο επισκέπτης της Κοτύλης δεν γίνεται να φύγει απαθής από τον τόπο αυτό που "μυρίζει" ιστορία αλλά ταυτόχρονα προσφέρει εικόνες απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς...

* Τα σημάδια της μεγάλης πυρκαγιάς που έκαψε χιλιάδες στρέμματα δάσους στον Γράμμο το 2007 όχι απλά δεν έχουν σβήσει αλλά έχουν αλλάξει πλήρως την εικόνα του βουνού σε πολλά σημεία. Οι προσπάθειες που γίνονται από διάφορους φορείς για την αποκατάσταση των καμμένων εκτάσεων σίγουρα δεν μπορούν να θεωρηθούν αμελητέες, αλλά η καταστροφή δείχνει να είναι πιο μεγάλη από αυτή που όλοι νομίζαμε...

Επιμέλεια/Κείμενο: toulias

Εξόρμησαν/Συνεργάστηκαν: Stergios, toulias, garavelas.

Ένα ξεχωριστό οδοιπορικό για την cyberότσαρκα και ένα μεγάλο κεφάλαιο των μυστικών του τόπου μας που μόλις άνοιξε...