Σκήτη Αγίου Νικάνορα

29 Μάρτιος 2009.

skiti_agiou_nikanora_3

 

Η σκήτη του Αγίου Νικάνορα* της Μονής Ζάβορδας, στα όρια των νομών Γρεβενών και Κοζάνης (νότια της λίμνης του Πολυφύτου), κινδυνεύει... Κινδυνεύει να βυθιστεί για πάντα, κάτω από τα νερά της τεχνητής λίμνης που θα δημιουργηθεί, όταν ολοκληρωθεί το φράγμα του Ιλαρίωνα**, λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Μονής.
 
 
Ήταν πρωί της Κυριακής 15 Μαρτίου του 2009, όταν ξεκινήσαμε για τη σκήτη. Αφού συγκεντρωθήκαμε και μετρήσαμε τις δυνάμεις μας, πήραμε το δρόμο για το πιο γνωστό μοναστήρι των Γρεβενών. Μέχρι να φτάσουμε στη Ζάβορδα, κάναμε κοντά δυο ώρες (η συνολική διάρκεια είναι λιγότερο για κάποιον που έχει ξαναπάει και γνωρίζει το δρόμο). Όταν φτάσαμε εκεί, ανεβήκαμε μέχρι το μοναστήρι (περισσότερα για τη μονή που αναστηλώθηκε μετά το σεισμό της Κοζάνης, σε μεταγενέστερο ξεχωριστό άρθρο) κι αφού περιηγηθήκαμε μέσα στο συγκρότημα, πήραμε τον κατήφορο για τη σκήτη, η οποία βρίσκεται κοντά στη Μονή, νοτιοδυτικά αυτής και αρκετά χαμηλότερα σε υψόμετρο. Αφήσαμε τα αυτοκίνητα στον υπαίθριο χώρο στάθμευσης, όπου τελειώνει η άσφαλτος και ξεκινήσαμε τον ποδαρόδρομο.
 

moni_zavordas_-_faraggi moni_zavordas

 

Στη σκήτη φτάνεις μόνο με τα πόδια. Οδηγός μας υπήρξε το καλά διατηρημένο μονοπάτι, που κινείται ανατολικά της Μονής, παράλληλα με τον Αλιάκμονα ποταμό και αρκετά ψηλότερα από αυτόν, ανάμεσα στα δέντρα και κάτω από τα βράχια. Η μετάβαση διαρκεί περίπου 20 λεπτά αλλά χρειάζεται προσοχή σε δύο τρία σημεία, όπου το μονοπάτι έχει κατρακυλήσει προς το ποτάμι...

 

pigainontas_sth_skiti pigainontas_sth_skiti_1

 

Λίγο πριν αντικρίσουμε για πρώτη φορά το επιβλητικό ασκηταριό, στο μέσο περίπου της διαδρομής, φτάσαμε σε ένα ερειπωμένο εκκλησάκι, το οποίο είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Είναι σκεπασμένο με νάυλον για να προστατεύεται από τα καιρικά φαινόμενα. Αυτές οι πρώτες εικόνες, μας κίνησαν την περιέργεια και χωρίς να χάσουμε χρόνο, μπήκαμε μέσα. Κακή εντύπωση μας προκάλεσαν οι "υπογραφές" πάνω στις αγιογραφίες, κάποιων από όλους όσους έχουν φτάσει μέχρις εκεί. Μνημεία αιώνων τα καταστρέφουμε χωρίς αναστολές, μόνο και μόνο για να γράψουμε κάπου το όνομά μας και να ικανοποιήσουμε την ματαιοδοξία μας. Αφήσαμε πίσω μας το εκκλησάκι, κάπως απογοητευμένοι, και συνεχίσαμε...

 

ekklisaki_sto_meso_tis_diadromis tamata ekklisaki_sto_meso_tis_diadromis_1

 

ekklisaki_sto_meso_tis_diadromis_2 ekklisaki_sto_meso_tis_diadromis_3 ekklisaki_sto_meso_tis_diadromis_4

 

Το μονοπάτι γινόταν τώρα κατηφορικό και πιο επικίνδυνο, ενώ πολύ γρήγορα φάνηκε μπροστά μας, το επιβλητικό ασκηταριό του Αγίου Νικάνορα, χτισμένο μέσα στον βράχο. Είναι από τις περιπτώσεις που απλώς κάθεσαι και "χαζεύεις", με το θέαμα που αντικρίζεις. Η πρώτη ερώτηση που σου έρχεται στο μυαλό είναι πως κατάφεραν κι έχτισαν τη σκήτη εκεί πάνω...

 

h_skiti_tou_agiou_nikanora_kai_o_aliakmonas skiti_agiou_nikanora_2 skiti_agiou_nikanora_1
 

Καθώς πλησιάζαμε περισσότερο, η τοποθεσία γινόταν όλο και πιο άγρια και μεγάλωνε η αγωνία μας, για το πως μπορεί να καταλήξει η εξόρμησή μας. Όταν τελικά βρεθήκαμε κάτω από τον βράχο, εντυπωσιασμένοι από την κατασκευή, αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε, πως θα καταφέρουμε να μπούμε μέσα, καθώς έπρεπε πρωτίστως να νικήσουμε τους φόβους που προκαλούν οι απόκρημνοι βράχοι, ο γκρεμός, το υψόμετρο και η ξύλινη σκάλα.

Για να νικήσεις όμως τους φόβους σου, θα πρέπει να τους αντιμετωπίσεις...

 

skiti_agiou_nikanora_18 skiti_agiou_nikanora_17 skiti_agiou_nikanora_6

 

skiti_agiou_nikanora_5 skiti_agiou_nikanora_4

 

Πήραμε λοιπόν μερικές ανάσες κι αφού "μελετήσαμε" την περιοχή, ανεβήκαμε στην σκάλα, που οδηγεί απ’ ευθείας μέσα στη σκήτη. Με αργά αλλά σταθερά βήματα, φτάσαμε ένας – ένας επάνω (κάποια από τα ξύλα της σκάλας έχουν αρχίσει και σαπίζουν, η οποία σε γενικές γραμμές όμως είναι αρκετά σταθερή).

Όταν μπεις μέσα στο κτίσμα, το ξύλινο δάπεδο, είναι το καινούργιο στοιχείο που σε προβληματίζει. "Θα αντέξει το βάρος μου ή θα βρεθώ χωμένος σε καμιά τρύπα;", είναι η πρώτη σκέψη που κάνεις. Όσο όμως περνούσε η ώρα κι αφού διαπιστώσαμε ότι μέσα στη σκήτη δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος, η εξοικείωσή μας με τον χώρο γινόταν καλύτερη.

Η σκήτη περιλαμβάνει δύο ξύλινους ορόφους και στον πάνω όροφο βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Είναι διατηρημένο σε μάλλον καλή κατάσταση (δεν γνωρίζουμε την ηλικία του) αλλά τραυματισμένο κι αυτό από τις "υπογραφές" κάποιων εκ των επισκεπτών, που φρόντισαν να μας ενημερώσουν για την παρουσία τους στο χώρο, κατά το παρελθόν.

 

skiti_entos_3 skiti_entos_2 skiti_entos_4

 

skiti_entos_9 o_aliakmonas_apo_th_skiti skiti_entos

 

Η ατμόσφαιρα μέσα στο εκκλησάκι είναι ιδιαίτερα κατανυκτική και σε αυτό παίζουν ρόλο, το λιγοστό φως που περνάει από τα παράθυρα, ο βράχος που αποτελεί τον ένα "τοίχο", το τέμπλο του ναού και φυσικά τα τάματα των πιστών, που άφησαν κάτι προσωπικό φεύγοντας από κει, με τις ευχές για την καλή τους τύχη. Εξωτερικά της σκήτης (στο ύψος του δευτέρου ορόφου) υπάρχει απομονωμένος ένας πολύ μικρός χώρος που μοιάζει με μπαλκόνι (το πέρασμα για εκεί είναι το πιο επικίνδυνο κομμάτι της εξόρμησης και χρειάζεται την μεγαλύτερη προσοχή καθώς δεν υπάρχουν προστατευτικά) και που πιθανόν εχρησιμοποιείτο ως χώρος αυτοσυγκέντρωσης και προσευχής για τους ασκητές.

 

skiti_entos_7 skiti_entos_1 skiti_entos_8

 

skiti_entos_11 skiti_entos_5

 

Συλλέξαμε τις απαραίτητες φωτογραφίες κι έπειτα από περίπου, μίας ώρας παραμονή, μέσα στη σκήτη, πήραμε την απόφαση να κατεβούμε. Έπειτα, καθίσαμε και απολαύσαμε το άγριο και συνάμα πολύ όμορφο τοπίο. Αφού ξεκουραστήκαμε λίγο, συζητήσαμε για το μέλλον της σκήτης, με την ευχή οι μηχανικοί που κατασκευάζουν το φράγμα του Ιλαρίωνα, να βρούνε τρόπο και να προστατεύσουνε, το μοναδικό αυτό μνημείο της Ορθοδοξίας...

 

o_aliakmonas_apo_th_skala skiti_agiou_nikanora_13 skiti_agiou_nikanora_14

 

skiti_agiou_nikanora_16 skiti_agiou_nikanora_12

 

Εξόρμησαν – συνεργάστηκαν: hampos, mpouris, nio, stergios, stathis, garavelas, cyber walker.

 

xartis_nomwn_kozanis_grevenwn xartis_odoiporiko agios_nikanor

 

* Ο όσιος Νικάνωρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1491. Από μικρός αγαπούσε τη θρησκεία κι όταν πέθαναν οι γονείς του, μοίρασε στους φτωχούς, όσα κληρονόμησε. Έγινε μοναχός με το όνομα Νικάνωρ, από Νικόλας που λεγόταν πρωτύτερα. Η παράδοση λέει ότι μια νύχτα, εκεί που έκανε την προσευχή του, άκουσε μια φωνή απο τον ουρανό, που του έλεγε να πάει στο βουνό του Καλλιστράτου κι εκεί να καλογερέψει. Ανακαίνισε το χαλασμένο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, που βρισκόταν στην ακροποταμιά του Αλιάκμονα και ασκήτεψε σ᾿ αυτό επί 16 χρόνια. Κατόπιν, τον βοήθησαν δύο έμποροι δίνοντας του αρκετά χρήματα, και με αυτά έχτισε στην κορυφή του βουνού το μοναστήρι της Ζάβορδας, που το αφιέρωσε στη μεταμόρφωση του Σωτήρος. Εκοιμήθη στις 7 Αυγούστου του 1549, σε ηλικία 58 χρόνων. Το λείψανό του, θάφτηκε στο παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου μέσα στη Μονή, και ο τάφος του σώζεται ως σήμερα.

 

** Το υδροηλεκτρικό φράγμα που κατασκευάζει, από τις αρχές της δεκαετίας 90, η ΔΕΗ στον Ιλαρίωνα, θα παράγει σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος, θα αρδεύσει την Ημαθία και τη Θεσσαλονίκη ενώ θα εξασφαλιστεί πόσιμο νερό για τους κατοίκους της συμπρωτεύουσας. Θα ξεκινήσει τη λειτουργία του, το 2010. Η τεχνητή λίμνη που θα δημιουργηθεί, θα ξεπερνάει σε μήκος τα 20 χιλιόμετρα, ενώ το μέγιστο βάθος της, σε κάποια σημεία, θα είναι κοντά στα 400 μέτρα.

 

Η Ζάβορδα, από εντυπωσιακό μοναστήρι – φρούριο, χτισμένο στην κορυφή του Καλλίστρατου Όρους, σε λίγους μήνες από σήμερα, θα μετατραπεί σε παραλίμνιο θέρετρο...