Γεντί Κουλέ 2

10 Ιούνιος 2010.

gentikoule

 

Στέκεται αγέρωχο στο υψηλότερο σημείο της πόλης, με τους εφτά του πύργους κυκλικά διατεταγμένους, κάτι σαν μία θρυλική κορόνα στην κορυφή της νύφης του Θερμαϊκού. Η ομάδα της cyberότσαρκας που ενίοτε δραστηριοποιείται στην συμπρωτεύουσα δεν έμεινε ασυγκίνητη για ακόμα μία φορά από το κάλεσμα για το μυστήριο και το άγνωστο. Το κάλεσμα για το Γεντί Κουλέ...

 

gentikoule1 gentikoule7 gentikoule21

 

Ανηφορίζοντας στην Θεσσαλονίκη με αφετηρία το ιστορικό κέντρο, τα διάφορα πέτρινα σοκάκια, τα καφενεδάκια, τα μεζεδοπωλεία, ως μία άτυπη αλλά εν τέλει αποτελεσματική χρονομηχανή, μας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές με την γραφικότητά τους να συμπληρώνεται από τα επιβλητικά κάστρα της πόλης. Κάπου εδώ βρίσκεται και η Ακρόπολη της Θεσσαλονίκης, ένα αξιοθαύμαστο οχυρωματικό έργο το οποίο διαμορφώθηκε κατά κύριο λόγο στα χρόνια του Βυζαντίου. Η Ακρόπολη αποτελεί ουσιαστικά το άκρο της περιτειχισμένης έκτασης της πόλης. Απομονωμένο με επιπλέον οχύρωση, μιας που δεν χρησίμευε μόνο στην άμυνα αλλά αποτελούσε και κάτι σαν καταφύγιο σε περίπτωση εισβολής. Αιχμή του δόρατος της Ακροπόλεως το Επταπύργιο. Και αυτό με την σειρά του απομονωμένο από την Ακρόπολη και ακόμη πιο προσεγμένο στον τομέα της ασφάλειας, το γνωστό σήμερα ως Γεντί Κουλέ, αποτελούσε το βόρειο άκρο της πόλης και ένα πολύ δύσκολα προσπελάσιμο, τελευταίο καταφύγιο σε περίπτωση που όλη η πόλη ερχόταν υπό τον έλεγχο των κατακτητών. Αν και μικρό, το Γεντί Κουλέ, από την αρχή κατασκευάστηκε για να αποτελέσει το πιο απόρθητο φρούριο της Θεσσαλονίκης!
Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να κατανοήσουμε για ποιον λόγο οι φυλακές που λειτούργησαν μεταγενέστερα στο κτιριακό αυτό συγκρότημα έμειναν στην ιστορία σαν ένας θρύλος και τραγουδήθηκαν όσο καμία άλλη φυλακή στην Ελλάδα.

 

gentikoule26 gentikoule13 gentikoule16 gentikoule14

 

Ο χώρος για να φτάσει να διαμορφωθεί όπως είναι σήμερα πέρασε από πολλές φάσεις μέσα στους αιώνες, με την τελευταία (προσθήκη θαλάμων) να είναι αυτή που το κατέστησε μία φυλακή υψίστης ασφαλείας. Συμπερασματικά αλλά και οπτικά καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως τα κομμάτια που το δομούν διαφέρουν χρονολογικά. Τα κάστρα, οι πύργοι, οι θάλαμοι, η μικρή εκκλησία στο εσωτερικό του. Διακρίνουμε σε κάποια σημεία διάφορα υλικά που αφαιρέθηκαν από αλλού για να εξυπηρετήσουν την τοιχοποιία. Χαρακτηριστικά είναι κάποια μάρμαρα, κομμάτια από κολόνες, ανάγλυφα και επιγραφές μίας βασιλικής εκκλησίας που βρισκόταν λίγα μέτρα πιο κάτω, στα όρια και αυτή της Ακροπόλεως.

 

gentikoule10 gentikoule22 gentikoule24 gentikoule17

 

Το εσωτερικό των φυλακών, αν και μικρό, είναι αρκετά πολύπλοκο. Η είσοδος για την στρατιωτική πτέρυγα είναι ξεχωριστή από αυτήν που οδηγεί στο υπόλοιπο συγκρότημα. Με το πέρασμα από το κατώφλι της κεντρικής εισόδου συναντάμε κάποια γραφεία καθώς και το ιατρείο της φυλακής ενώ από τα δεξιά μας, στο βάθος, βρίσκονται οι θάλαμοι της απομόνωσης. Μπροστά από την βαριά σιδερένια πόρτα ανοίγεται ο διάδρομος και από τα δεξιά του, τα στενάχωρα κελιά των εκάστοτε απομονωμένων κρατουμένων. Η φρίκη φαίνεται να έχει ποτίσει τους τσιμεντένιους αυτούς τοίχους, τους σιωπηλούς μάρτυρες δυσάρεστων καταστάσεων του παρελθόντος.

 

gentikoule2 gentikoule8 gentikoule18 gentikoule19 gentikoule20

 

Η απομόνωση αποτελεί ουσιαστικά και το μοναδικό σημείο όπου συναντούμε κελιά. Οι κρατούμενοι βρισκόταν στοιβαγμένοι σε θαλάμους οι οποίοι σήμερα δεν αποτελούν κομμάτι του επισκέψιμου χώρου. Με την είσοδο στην καρδιά του Επταπυργίου βρισκόμαστε στο έξυπνα διαμορφωμένο και καλά ασφαλισμένο επισκεπτήριο που επιτρέπει την άμεση επαφή του κρατουμένου με τον επισκέπτη πίσω από τις υπερενισχυμένες, διπλές σιδερένιες περιφράξεις.

 

gentikoule23 gentikoule15 gentikoule11 gentikoule25

 

Από εδώ συνεχίζουμε στον κυρίως διάδρομο, η ατμοσφαιρικότητα του οποίου είναι χαρακτηριστική του όλου κλίματος που αποκομίσαμε κατά την περιήγησή μας. Πριν καταλήξουμε στην εκκλησία των φυλακών ανεβαίνουμε τα σκαλιά για το παρατηρητήριο των αύλειων χώρων. Εδώ, τόσο ο χώρος της σκοπιάς όσο και οι δύο υπερυψωμένοι διάδρομοι, έδιναν την δυνατότητα στο φύλακα να παρακολουθεί με ασφάλεια τις κινήσεις των κρατουμένων κατά τον προαυλισμό τους.

Συνεχίσαμε προς την εκκλησία των φυλακών, κτισμένη μετά τα μέσα του περασμένου αιώνα. Ανεβαίνουμε στα παλιά τείχη για να φτάσουμε στο "Θάλαμο Διδασκαλίας" των φυλακών που αποτελεί, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, το τελευταίο επισκέψιμο σημείο της περιήγησης του επισκέπτη. Κάποτε εδώ οι κρατούμενοι εκπαιδεύονταν, κυρίως στην εκμάθηση κάποιων τεχνών, ενώ σήμερα η αίθουσα φιλοξενεί κατά καιρούς εκθέσεις όπως αυτήν που έτυχε να λαμβάνει χώρα την ημέρα που βρεθήκαμε εκεί.

 

gentikoule27 gentikoule4 gentikoule3 gentikoule12

 

Με την έξοδο από τις φυλακές του Γεντί Κουλέ, οι πολυκατοικίες της Άνω Πόλης, σου υπενθυμίζουν πως βρίσκεσαι στο 2010... Όπως όταν ξυπνάς απότομα από τον εφιάλτη και προσπαθείς να υπενθυμίσεις στον εαυτό σου πως όλα είναι φυσιολογικά. Η εμπειρία στο απομακρυσμένο Επταπύργιο είναι μοναδική και όχι τυχαία. Αν και το κλίμα είναι βαρύ στον τόπο αυτό που είναι άρρηκτα συνδεμένος με κακουχίες, βασανιστήρια, θανάτους, η περιήγηση συναρπάζει. Το κάθε άψυχο αντικείμενο, σου λέει και από μία ιστορία, αγγίζεις τις αναμνήσεις, νιώθεις σχεδόν να βλέπεις τις φιγούρες των ανθρώπων: Ταλαιπωρημένοι, έγκλειστοι στις μυθικές φυλακές-φρούριο της Θεσσαλονίκης... Όσοι τις έζησαν μιλούν για φρίκη. Φρίκη την οποία υπέστησαν οι κρατούμενοι των φυλακών που από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1989 λειτούργησαν υπό την επιμέλεια των Τούρκων, αρχικά, και στην συνέχεια των Ελλήνων, με σκοπό να συνετίζουν τους πότε δίκαια και πότε άδικα καταδικασμένους...

 

gentikoule5 gentikoule9 gentikoule6

 

xartis_eptapyrgiogenti2_map

 

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για την σημαντική βοήθεια.
Εξόρμησε η Cyberότσαρκα Θεσσαλονίκης.